WYKAZ LITERATURY ZALECANEJ DO EGZAMINÓW

ZAKRES EGZAMINU

Antyczne podłoże sztuki wczesno-chrześcijańskiej w architekturze (typ bazyliki; budowli centralnej), rzeźbie (monumentalnej, sarkofagowej) i malarstwie; funkcja ideowa malarstwa katakumbowego; dwa zasięgi kulturowe: zachodni rzymski i wschodni bizantyński.

Sztuka bizantyńska w kolejnych epokach: okres początkowy (od Konstantyna Wielkiego do Justyniana); ikonoklazm; średniobizantyński (tzw. renesans macedoński, epoka Komnenów); Cesarstwo Łacińskie; epoka Paleologów; rola tradycji antycznej; ekspansja sztuki bizantyńskiej na kraje słowiańskie (Bałkany, Serbia, Ruś) i na Zachód (Sycylia XII w., Wenecja).

Sztuka staroruska: Ruś Kijowska; odrębności regionalne (szkoły halicka, nowogrodzka, włodzimiersko-suzdalska, moskiewska); wielcy twórcy: Teofan Grek, Andrzej Rublow; okres centralizacji państwa moskiewskiego.

Przenikanie sztuki bizantyńsko-ruskiej na obszar Polski.

Epoka pobizantyńska (po upadku Konstantynopola w 1453 r.); szkoły regionalne; tradycjonalizm a okcydentalizacja w architekturze; typ cerkwi tradycyjnej, grupa tzw. pomnikowa w malarstwie (Dionizy, Szymon Uszakow).

ZALECANA LITERATURA

Sztuka wczesnochrześcijańska

R. Krautheimer, Early Christian and Byzantine Architecture, Harmondsworth 1975 *

T. F. Mathews, The Early Churches of Constantinople: Architecture and Liturgy, University Park 1971 *

A. Grabar, L'Age d'Or de Justinien, Paris 1966

A. Grabar, Christian Iconography: Studies of its Origins, Princeton 1968 *

E. Jastrzębowska, Sztuka wczesnochrześcijańska, Warszawa 1988

M. Nowicka, Antyczna książka ilustrowana, Wrocław 1979 *

Sztuka bizantyńska

C. Mango, Historia Bizancjum, tłum. H. Dąbrowska, Gdańsk 1997

Encyklopedia kultury bizantyńskiej, red. O. Jurewicz, Warszawa 2002

Pseudo-Dionizy Areopagita, Pisma teologiczne, tłum. M. Dzielska, przedm. T. Stępień, Kraków 1997 *

W. Tatarkiewicz, Estetyka Pseudo-Dionizego i Estetyka bizantyńska, w: Tatarkiewicz, Historia estetyki, t. II: Estetyka średniowieczna, Wrocław-Warszawa 1960, s. 35-43, 44-57 *

A. Różycka Bryzek, Przeciw stereotypom myślenia o sztuce bizantyńskiej, "Znak" 466, 1994, s. 51-56; oraz Wstęp do Homilii X Focjusza, tamże, s. 57 *

W.N. Łazariew, Istorija wizantijskoj żywopisi, wyd. II, Moskwa 1986; wyd. włoskie V. Lazarev, Storia della pittura bizantina, Torino 1977 *

Bizancjum i kraje chrześcijaństwa wschodniego, w: Wielka historia świata, t. 4: Kształtowanie średniowiecza, red. M. Salamon, Warszawa 2005, s. 453-543

K. Weitzmann, Geistige Grundlagen und Wesen der Makedonischen Renaissance, Cologne/Opladen 1963 [wersja ang.: The Macedonian Renaissance, w: K. Weitzmann, Studies in Classical and Byzantine Manuscript Illumination, Chicago-London 1971, s. 176-223] *

The Glory of Byzantium. Art and Culture of the Middle Byzantine Era A.D. 843-1261, red. Helen C. Evans, William D. Wixom [katalog wystawy w Metropolitan Museum of Art], New York 1997 *

Byzantium. Faith and Power (1261-1557), red. Helen C. Evans [katalog wystawy w Metropolitan Museum of Art], New York 1997 *

A. Cutler, The Hand of the Master: Craftsmanship, Ivory, and Society in Byzantium (9 th-11 th Centuries), Princeton 1994

O. Demus, Byzantine Mosaic Decoration. Aspects of Monumental Art in Byzantium, London 1948 *

O. Demus, The Mosaics of S. Marco in Venice, t. 1-4, London - Chicago 1984

E. Kitzinger, The Mosaics of Monreale, Palermo 1960

The Kahriye Djami , t. 1-3, t. 4: red. P.A. Underwood, Princeton 1966

A. Cutler, J.-M. Spieser, Byzance médievale 700-1204, Paris 1996 *

C. Rodley, Byzantine Art and Architecture. An introduction, Cambridge 1994

M. Chatzidakis, Ikonostas, w: Reallexikon zur byzantinischen Kunst, t. III, Stuttgart 1972, szp. 325-353

W. Molè, Sztuka Słowian południowych, Wrocław-Warszawa 1962

A. Różycka Bryzek, Bizantyńskie malarstwo ikonowe, "Rocznik Muzeów Województwa Rzeszowskiego", I, 1968; nadb. w bibl. IHS UJ *

Ch. Walter, Sztuka i obrządek Kościoła Bizantyńskiego, tłum. K. Malcharek, Warszawa 1992 *

Sztuka staroruska

W. N. Łazariew, Drewnierusskije mozaiki i frieski, Moskwa 1973

A. I. Komiecz, Driewnierusskoje zodczestwo konca X - naczała XII wieka. Wizantijskoje nasliedije i stanowlienije samojostojatielnoj tradicii, Moskwa 1987

W. Molè, Sztuka rosyjska do roku 1914, Wrocław - Kraków 1955 *

A. Różycka Bryzek, Bizantyńsko-ruskie malowidła ścienne w kaplicy Świętokrzyskiej na Wawelu, SDW, III, 1968, s. 175-287 *

A. Różycka Bryzek, Bizantyńsko-ruskie malowidła w kaplicy zamku lubelskiego, Warszawa 1983 *

A. Różycka Bryzek, Freski bizantyńsko-ruskie fundacji Jagiełły w kaplicy zamku lubelskiego, Lublin 2000

A. Różycka Bryzek, Malowidła ścienne bizantyńsko-ruskie, w: Malarstwo gotyckie w Polsce, t. 1, red. A.S. Labuda, K. Secomska, Warszawa 2004 (Dzieje sztuki polskiej, t. II/3), s. 155-184

R. Biskupski, Ikony w zbiorach polskich, Warszawa 1991 *

M. Smorąg Różycka, Kościół wschodni i jego sztuka na ziemiach Rzeczypospolitej, w: Cerkiew wielka tajemnica. Sztuka cerkiewna od XI wieku do 1917 ze zbiorów polskich. Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie, Gniezno 2001, s. 17-24

Sztuka średniowiecznego Wschodu i Zachodu. Osiągnięcia i perspektywy poznawcze, red. M. Smorąg-Różycka, Kraków 2002 (Ars vetus et nova IV)

Uwaga: ważniejsze pozycje wyróżniono gwiazdką *